بسم الله الرحمن الرحیم
سلام

مدتی است که خانه ها به جای افقی بودن عمودی شده اند !!
قوطی های مستطیل شکلی که دهها متر از سطح زمین فاصله گرفته اند و سر به فلک کشیده اند !
دیگر از آن خانه های بزرگ ویلایی و حوض آبی وسط آن با یک ایوان که عصر ها خانواده و فامیل را دور هم جمع میکرد ،خبری نیست!
در حالی که اکثر نظر سنجی ها در میان مردم ، از بی علاقگی آنها به زندگی آپارتمانی کنونی و علاقه وافر به همان خانه های قدیمی حکایت دارد . نگارنده نیز به شدت خسته از این آپارتمان نشینی و علاقه مند به زندگی در خانه های سنتی و به ویژه آن حوض آبی وسط حیاط خانه هستم!

الا ای حال زندگی فعلی ما در این آپارتمان ها تفاوت های فراوانی نسبت به نوع سنتی خود دارد . که میتوان این تفاوت ها را به خوبی ها و بدی ها تقسیم کرد !
از خوبی های این آپارتمان های بلند والا که به گفته کارشناسان از دهه چهل شمسی و از غرب به ایران و تهران وارد شده است میتوان به تراکم آن اشاره کرد . به طوری که در آن خانه های ویلایی که در نهایت 4 یا 5 خانواده زندگی میکردند اکنون میتوان دهها و صد ها خانواده را جای داد . که البته برخی همین را هم به عنوان مزیت آپارتمان های نوین قبول ندارند !
و مزیت دیگری که بشود برای آپارتمان نشینی نوین ذکر کرد شاید آشنایی با افراد بیشتر و گسترش دایره آشنایان باشد!
بنده هرچه خواندم و فکر کردم مزیت دیگری نیافتم !! شما سراغ دارید ؟؟!!

اما اگر به معایب زندگی در این قوطی کبریت ها(!) بیاندیشیم متوجه تفاوت های بسیاری در خانه های سنتی و آپارتمان ها غربی میشویم که میتوان آنها را به دسته های مختلفی تقسیم کرد از جمله معماری ، فرهنگی و تربیتی .

معماری : در وهله اول نیازی به توضیح نیست که آن خانه های بزرگ با آن حوض کوچک تاثیر به سزایی در روحیات اعضای خانه داشته که اکنون در این آپارتمان های کوچک غالبا مستطیلی به هیچ وجه مشاهده نمیشود .
از دیگر موارد مربوط به معماری ، نزدیکی بیشتر معماری خانه های سنتی به معماری اسلامی و دینی است . در معماری گذشته معماری خانه ها بیشتر با توجه به دستورات و تاکیدات ائمه اطهار علیهم السلام بوده است . رنگ بندی خانه ها و پنجره ها ، نورگیر بودن محل استراحت عصرگاهی ، دوری سرویس های بهداشتی از آشپز خانه و اتاق نشیمن و... همه و همه با توجه به این نکات صورت میگرفته است که در معماری کنونی کمتر دیده می شود . البته معماران هم خیلی مقصر نیستند ! معماری مستطیلی به ارث رسیده از غرب جایی برای توجه به این نکات نمیگذارد !!

از اساسی ترین معایب معماری غربی میتوان به اُپن بودن آشپز خانه ها اشاره کرد !! آشپز خانه و مطبخ در معماری سنتی ایرانی و اسلامی جایی است که خانم خانه در آن باید به راحتی به پخت و پز بپردازد و میهمانان و نامحرمان حق ورود به آنجا را ندارند . در واقع آشپز خانه یک بخش خصوصی خانه محسوب می شود که در معماری کنونی اُپن بودن آشپز خانه این فضای خصوصی را از بین برده است !
درباب ایرادات و معایب معماری نوین و مستطیل شکل مطلب بسیار است و در این پست جا نمی شود ! شاید در آینده پیرامون این موضوع و ارتباط آن با فرهنگ های گوناگون و فرقه های مختلف پست جداگانه ای قرار دادم .

فرهنگی : نکته اول که میتوان آنرا جز تفاوت های معماری آپارتمان های سنتی و نوین هم دسته بندی کرد ، تقسیم خانه های قدیمی به دو بخش اندرونی و بیرونی است . بخش بیرونی که مخصوص میهمانان بوده و و بخش اندرونی که بخش خصوصی اهل خانه محسوب میشده و میهمانان اجازه ورود به این بخش را نداشته اند .
نکته دیگری که در خانه های قدیمی بسیار دیده میشد و در خانه های کنونی کمرنگ شده است ، تعاملات همسایگان است . البته شاید عده ای این مسئله را به مشغله های بسیار زیاد زندگی کنونی نسبت دهند ، ولی واقعیت این است که در آپارتمان های کنونی همسایگان حتی یکدیگر را هم نمیشناسند چه برسد بخواهند مشکلات یکدیگر را حل کنند ! اما در گذشته به دلیل صمیمت بیشتری که در بین همسایگان بود و تعاملات بیشتری که با هم داشتند ، از مشکلات یکدیگر آگاه میشدند و در صدد رفع آنها بر می آمدند .
معایب فرهنگی دیگری هم میشود برای آپارتمان های نوین بر شمرد که توضیح آنها در این مطلب نمیگنجد !

تربیتی : در خانه های قدیمی به دلیل وسعت حیاط خانه ها ، کودکان در فضایی امن تر به بازی مشغول می شدند ولی در آپارتمان های کنونی به دلیل نبود فضای مناسب جهت تفریح کودکان ، آنها به ناچار در جایی دور از دید والدین خود به تفریح مشغول میشوند که عواقب سوئی در تربیت آنها دارد و یا به گوشه نشینی و دوری از جمع روی می آورند !
همان حوض وسط حیاط خانه نیز تاثیرات فراوانی در روحیات افراد خانه و به خصوص کودکان داشته است . همین جمع شدن اهل خانه و فامیل در ایوان مشرف به حیاط خانه نیز در اجتماعی تر تربیت شدن کودکان موثر بوده است .

مطالبی که ذکر شد لزوم توجه بیشتر به معماری ساختمان ها در کشورمان را یادآوری میکند . نکته ای که رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با شهردار تهران پس از ذکر موفقیت های شهرداری به عنوان یکی از مواردی که باید بیشتر به آن توجه شود و روی آن کار شود اشاره فرمودند .